Van kantoortuin naar circulaire gebouwen: ‘Radicaal groen, slim en gelukkig werken’

Het leek zo’n briljant idee, samen werken in dezelfde ruimte. Lekker gemakkelijk communiceren met je collega’s, snel even overleggen en je weet waar collega’s mee bezig zijn. Ook de bedrijfsleiding vindt het een goed idee, een kantoortuin herbergt veel medewerkers op relatief weinig vierkante meters en dat bespaart enorm in huisvestingskosten. De realiteit is anders. Een kantoortuin is volgens onderzoekers een slecht idee, de productiviteit van medewerkers daalt, het ziekteverzuim neemt toe, niemand is gelukkig, dus weg met die flauwekul.

De kantoortuin is van oorsprong een Duits idee. Ergens in de jaren vijftig leek het  iemand een goed plan om veel medewerkers in dezelfde ruimte te laten werken en in de jaren zeventig verspreidde de kantoortuin zich langzaam over de rest van Europa. Het aanvankelijke enthousiasme sloeg al snel om in scepsis. Was dit wel zo’n goed idee? Waren de nadelen niet veel groter dan de eventuele voordelen? Al in 1997 bleek uit een Canadees onderzoek dat het ziekteverzuim gemiddeld steeg met 62%, het aantal fouten met 50% en dat de effectieve werktijd per dag met 86 minuten afnam.

DE OORZAKEN

De oorzaken waren helder: medewerkers ervaren een enorm gebrek aan privacy en de afleiding is groot. Mensen hebben met name last van geluid. De communicatie neemt weliswaar toe, we praten meer met elkaar, maar de kwaliteit van de communicatie daalt, want iedereen hoort je en dus worden gesprekken vlak en veilig. De toename van het ziekteverzuim is alarmerend. Geluid levert stress op en stress een hogere bloeddruk, grotere vatbaarheid voor ziekten en een toename in vermoeidheid. Mensen worden dus letterlijk ziek. Daarbij neemt – door de enorme afleiding – ook hun productiviteit af. Mensen kunnen niet multitasken, dus elk verhaal over het prachtige weekend of het zieke kind levert concentratieverlies op. Hoe los je dat op? Door een koptelefoon of je oortjes in te doen. Of door die kantoortuinen af te schaffen.

FLEXIBELE WERKPLEKKEN

Flexplekken dan? Was iedereen net een beetje gewend aan de kantoortuinen, verloor je ook nog je vaste plek. Die was niet langer nodig, je neemt je rolkoffer mee, logt ergens waar plaats is in en je kunt aan de slag. Dan eens hier, dan twee etages lager, je leert zo ook nog eens nieuwe collega’s kennen. Omdat je ook twee dagen thuis werkt lijkt zo’n flexplek geen probleem. Het geeft je de vrijheid om zelf te bepalen, hoe, waar en wanneer je werkt. Dat is niet helemaal waar, want ook daar is uitgebreid onderzoek naar gedaan. Sommige mensen kunnen uitstekend uit de voeten met het fenomeen, maar uiteindelijk blijkt dat toch nog steeds veel mensen hechten aan een eigen plek waar ze zich veilig en vertrouwd voelen. Bovendien kan het voor vreemde situaties zorgen. Wanneer er bijvoorbeeld op een drukke dag geen plek is, dan kun je naar huis. Ook daar is natuurlijk wel iets op verzonnen, een app die je niet alleen vertelt of er plaats is, maar ook waar je collega’s zich bevinden. Dat was in het verleden nog wel eens een probleem, wilde je even met iemand overleggen, maar had je geen idee waar hij zat.

‘Het aanvankelijke enthousiasme voor kantoortuinen sloeg al snel om in scepsis’

KANTOOR 2020

Het moderne kantoor is groen, duurzaam, gevarieerd ingericht en uiteraard voorzien van alle nieuwe technieken. Dat is niet voor niets, want er is iets nieuws aan de hand. Nu de krapte op de arbeidsmarkt toeneemt wordt de werkplek inzet van de strijd om talent. Het kantoor als een statement, als meer dan een werkplek alleen. Je vindt er ruimtes waar je in je eentje geconcentreerd kunt werken, maar ook ruimtes waar je met anderen kunt overleggen. Het kantoor is groen, gezellig en informeel. Uiteraard gaat het om een duurzaam kantoor, waarin is nagedacht over energie- en CO2neutraal en veilig. Neem het hoofdkantoor van Triodos Bank, dat momenteel wordt gebouwd. Passend bij de visie van Triodos wordt dit een volledig duurzaam kantoor. Het gebouw komt op Landgoed De Reehorst en wordt optimaal ingepast in de omgeving. Het gehele landgoed wordt ontwikkeld volgens de visie dat natuur, cultuur en economie met elkaar in balans zijn. Bij aanvang van de ontwerpfase zijn diverse onderzoeken uitgevoerd op het gebied van ecologie, cultuurhistorie, archeologie, bomen, bodem, water en verkeer. Zo is bij het bepalen van de plaats van het gebouw rekening gehouden met de vliegroutes van vleermuizen op het landgoed door een minimale afstand van tien meter tot de bosrand aan te houden. De hoogte van het gebouw is beperkt tot 25 meter, rekening houdend met de boomgrenzen in de directe omgeving van het gebouw. Het gebouw varieert in hoogte en is onderverdeeld in drie torens. Het gedeelte van het gebouw het dichtst bij de zichtlijnen van het landgoed is één verdieping hoog. Richting de bosrand loopt het gebouw op in hoogte tot maximaal vijf verdiepingen. Op de daken van het gebouw loopt het landschap terrasvormig door in de vorm van groene daken. De gevels lopen van vloer tot plafond en worden uitgevoerd in glas. Dit zorgt voor optimale transparantie en licht en een sterke relatie met het landschap. Het gebouw moet in de zomer van 2019 worden opgeleverd.

‘Het moderne kantoor is groen, duurzaam, gevarieerd ingericht en voorzien van alle nieuwe technieken’

CIRCULAIRE GEBOUWEN

Grondstoffen zijn eindig, ze raken een keer op. Daarom is er steeds meer aandacht voor circulair bouwen, waarbij het draait om het slim gebruiken van grondstoffen, zodat ze steeds opnieuw kunnen worden hergebruikt. Daarbij gaat het niet alleen om hergebruik van materialen maar ook om flexibele en verschillende toepassingen van het gebouw. The Dutch Mountains in Eindhoven, een gebouw van 440 meter dat op dit ogenblik wordt ontwikkeld en gebouwd, is daarvan een goed voorbeeld. Het zal straks verschillende functies hebben: werkruimtes, horeca, hotel en vergader- en conferentiecentrum. Cruciaal in circulair bouwen is dat alle onderdelen van het gebouw eigendom blijven van de leverancier. Ze worden als het ware aan gebruikers verhuurd. Of zoals Thomas Rau – architect en goeroe op het gebied van circulair bouwen – het omschrijft: Ik wil licht, maar heb geen behoefte aan armaturen of lampen. Door die filosofie dwing je producenten om beter na te denken over levensduur en hergebruiksmogelijkheden van de materialen waarvan hun producten zijn gemaakt. Zo zullen de gevels van The Dutch Mountains uit hout worden opgetrokken. In eerste instantie een duurdere oplossing, maar op de lange duur veel beter. Ook heel bijzonder in het ontwerp: in het midden komt een 13.000 m2 grote tuin. Het gebouw zal in 2020 worden opgeleverd. Het wordt een landmark, of zoals de ontwerpers het omschrijven: ‘een gebouw dat staat voor radicaal groen, slim en gelukkig leven en werken’.

‘Cruciaal in circulair bouwen is dat alle onderdelen van het gebouw eigendom blijven van de leverancier’