Autonoom rijden, de stand van zaken
De autonoom rijdende auto komt er aan, zoveel is zeker. Maar het zal nog even duren voordat u in een auto stapt zonder stuur of pedalen en alleen de eindbestemming intoetst. Met autonome OV-systemen ligt dat anders. Daar zijn al grote stappen gemaakt.
Meerdere fabrikanten zijn druk doende om autonoom rijden technisch en juridisch voor elkaar te krijgen. De techniek lijkt nog het kleinste probleem, met de enorme sprongen die kunstmatige intelligentie maakt komt het ultieme autonome voertuig steeds dichterbij. Hoe het met alle juridische aspecten zit is misschien nog een grotere klus. En dan is er nog een enorm verschil tussen publiek vervoer dat voertuigen zonder chauffeur inzet op een vast traject en de gewone bestuurder (die naam zal ook moeten veranderen) die een willekeurig traject wil afleggen.
VIJF STAPPEN
Vooral die laatste categorie is interessant. Fabrikanten moeten vijf verschillende levels onder de knie krijgen om autonoom vervoer naar een willekeurige bestemming te realiseren. Level 1 (bijvoorbeeld parkeersensoren, waarschuwingssystemen voor een dode hoek of automatisch lichtadaptie) en level 2 (adaptieve cruise control en rijstrookassistentie) zijn al redelijk bekend. Ze helpen een chauffeur, maar hij moet er nog steeds zijn volle aandacht bij houden. We bevinden ons op dit moment op dit niveau. Level 3 staat de auto toe sommige trajecten (autowegen) zelfstandig te nemen. Ook dan is het wel de bedoeling dat de bestuurder alert is en in staat om op elk moment zelf in te grijpen. Hier wordt de regelgeving ook interessant, want wie is op welk moment verantwoordelijk voor wat? Level 4 is een auto die al dichter in de buurt komt. Het is een voertuig met een stuur en pedalen, maar die zijn in standaardsituaties overbodig. Er worden op dit moment geen auto’s op level 4 niveau aangeboden. Level 5 is de gedroomde auto; instappen, bestemming invoeren en de auto doet vanaf dat moment alles zelfstandig. Die auto is nu nog een utopie en de verwachting is dat het nog tientallen jaren zal duren voordat zo’n auto op de markt komt.
PUBLIEK VERVOER
In publiek vervoer over vaste trajecten (OV-systemen) zijn al grote stappen gemaakt. Neem bijvoorbeeld de automatische voertuigen die de gemeente Capelle aan den IJssel inzet op de verbinding tussen bedrijventerrein Rivium en station Kralingse Zoom. Ze functioneren goed en – niet onbelangrijk- ze worden door reizigers als veilig en betrouwbaar ervaren. Dit blijkt uit een onderzoek naar het gebruiksgemak van de ParkShuttle. Daarnaast komt uit het onderzoek naar voren dat de bereidheid van reizigers om überhaupt met autonoom vervoer te reizen vooral wordt bepaald door de factor betrouwbaarheid. Het onderzoek werd uitgevoerd door Jochem van der Burg, student Sociale Geografie en Planologie aan de UU. Hij concentreerde zich op een zevental operationele factoren van de ParkShuttle: (1) veiligheid en beveiliging, (2) betrouwbaarheid, (3) reistijd, (4) informatievoorziening,
(5) prijzen en betaalsysteem, (6) comfort en (7) integratie in het OV-netwerk. Het doel was te bepalen welke van deze operationele factoren het gebruiksgemak van het systeem beïnvloeden, en in hoeverre deze inzichten kunnen worden gebruikt voor zelfrijdend vervoer op andere locaties. Uiteindelijk werd het gebruiksgemak van de ParkShuttle door 90% van de respondenten positief beoordeeld, met een gemiddelde van een 7,2. Daarbij bleek vooral de factor betrouwbaarheid zwaar mee te tellen. Vier van de vijf respondenten gaven aan het systeem betrouwbaar te vinden, wat met name bepaald wordt door de punctualiteit en de frequentie van het rijden. Volgens Robbert Lohmann, CCO van 2getthere (de ontwikkelaar van de shuttles) zal dit in de toekomst alleen maar beter worden.
VEILIG GEVOEL
Zo bleken reizigers de beveiliging van de ParkShuttle relatief hoog te waarderen (de kleine kans om betrokken te raken bij een misdaad tijdens de reis), ondanks het feit dat er geen safety steward aan boord is. Dit is mogelijk terug te voeren op de capaciteit van de ParkShuttle en de daarmee samenhangende sociale controle. In de zelfrijdende voertuigen in Capelle aan den IJssel kunnen 24 personen plaats nemen. Hoewel de informatievoorziening relatief weinig invloed heeft op het ervaren gebruiksgemak, bleek deze factor het minst goed te scoren. Dit betreft zowel de informatie op de halte en in het voertuig, als de informatievoorziening bij vertraging of uitval. Het uitgevoerde onderzoek kan volgens Lohmann zeker worden gebruikt bij de inrichting van toekomstige autonome OV-systemen. “Veel demonstraties worden uitgevoerd om uit te vinden of mensen geneigd zijn gebruik te maken van een autonoom OV-systeem”, aldus de 2getthere-bestuurder. “Op basis van dit onderzoek zijn dit soort demonstraties eigenlijk overbodig, aangezien blijkt dat als een systeem punctueel, veilig en betrouwbaar is, gebruikers het al snel omarmen. Met een sluitende business-case kan dan direct de stap worden gemaakt naar een permanente applicatie.”
