‘Bedrijfscultuur bepaalt de werksfeer en dus de inzet van medewerkers’

Wat is ‘quiet quitting’ en wat doe je er als werkgever aan?

Het begon toen de New Yorker Zaïd Khan een video op Tik Tok zette waarin hij vertelde dat er meer is dan werk, je hebt ook nog een leven. Dus stelde hij grenzen aan wat hij voor zijn werkgever wilde doen: precies wat er in zijn arbeidscontract stond omschreven. Niet meer en niet minder. Na werktijd (exact van negen tot vijf) gaat de laptop dicht, de werktelefoon uit en worden mails niet meer beantwoord. En tijdens werktijd loopt hij geen stap harder dan is afgesproken. Dat heet dus ‘quiet quitting’ en dat zou je kunnen vertalen als ‘in stilte afhaken’.

Quiet quitters doen exact wat ze moeten doen, maar niets extra’s, geen extra overuren zonder compensatie, geen extra verantwoordelijkheden, gewoon alles precies zoals het in hun arbeidscontract staat omschreven. Werkgevers zien dat terecht als een bedreiging, alleen al omdat het geen lekker signaal is naar collega’s. Bovendien komt het extra werk dat de quiet quitter niet doet op hun bordje terecht. Werkgever wen er maar aan, de Tik Tok video ging viraal – binnen de kortste keren 400 miljoen views – en het heeft zich niet beperkt tot de westerse wereld. Volgens een Gallup rapport uit 2020 bestaat in Amerika ongeveer de helft van de werknemers op de een of andere manier onvoldoende gemotiveerd om hun werk optimaal uit te voeren. Hebben ze een hekel aan hun werk, is het hun persoonlijke opstand tegen het kapitalistische systeem of is het een generatieprobleem? Ook de Chinezen kennen het fenomeen, daar is het in elk geval geen opstand tegen het kapitalistische systeem.

Generatie-Z

Dat laatste speelt zeker een rol. Vooral jongeren behoren tot de quiet quitters. Hoe kan dat? Elke generatie stelt zijn eigen prioriteiten, staat anders in het leven, heeft andere ambities en heeft dus een andere kijk op werk. Is werk datgene wat je doet om zinvolle inhoud te geven aan je leven, of is het gewoon een manier om het noodzakelijke geld te verwerven dat je in staat stelt te doen wat je wil doen? Is carrière maken een doel of staat dat helemaal niet op je wensenlijstje. Een eigen auto, een koophuis, talloze vakanties of vind je die dingen in elk geval minder belangrijk? Het is duidelijk dat generatie-Z  (geboren tussen 1996 en 2010) anders is dan hun voorgangers de Millennials. Ze kunnen zich geen leven zonder internet meer voorstellen, zijn bij wijze van spreken met een smartphone in hun hand geboren, zij zijn de digital natives. Van de andere kant groeien ze op in een tijd die grote bedreigingen kent. Klimaat, economische onzekerheid en de dreiging van oorlog naast de deur. Generatie-Z wordt ook gezien als een generatie van aanpakkers, ze passen zich razendsnel aan, zijn in staat enorme hoeveelheden informatie snel te verwerken, ze hebben bijbaantjes, vinden duurzaamheid belangrijk, zijn technisch gedreven, staan open voor verandering, zijn ondernemend en houden van hun onafhankelijkheid, maar ze zoeken ook erg naar stabiliteit en zekerheid. Ze vinden hun vrije tijd heel belangrijk, hun leven bestaat uit meer dan werken. Op dit moment telt Nederland zo’n drie miljoen inwoners die tot de generatie-Z kunnen worden gerekend. Ze zijn 26 jaar of jonger en staan dus vaak aan het begin van hun carrière. Maar welke carrière? En maakt het hen gelukkiger om dagenlang ongemotiveerd achter een bureau te hangen, de schijn hoog te houden dat ze druk aan het werk zijn, terwijl ze intussen mentaal zijn afgehaakt?

Reactie

Quiet quitting lijkt een reactie op een tijd waarin werk het middelpunt van iemands leven was. Werk was belangrijk, het maakte je tot een succesvol persoon, iemand die iets van zijn leven maakte. Waar komt het eigenlijk vandaan? Het is ontstaan tijdens de industriële revolutie toen de arbeidsovereenkomst beschreef hoeveel en welk werk je geacht werd te verzetten tegen een van tevoren vastgestelde vergoeding. Die arbeidsovereenkomsten werden later staads vaker gezien als richtlijnen, want het werk moest per slot van rekening af. De bereidheid om daarvoor heel ver te gaan werd wellicht de standaard in veel bedrijven. Ben je nieuw in je baan, dan verdient het aanbeveling om je werklust op alle manieren te tonen. Dan wordt overwerk normaal. De Zuidas-kantoren in Amsterdam hebben misschien die negatieve standaard gezet. Eerder naar huis dan zeven uur? Heb je een halve dag vrij dan? De standaard is dat je minimaal blijft hangen tot je manager aanstalten maakt om op te stappen. Doe je niet mee aan die ratrace, dan val je af. Het is duidelijk dat zo’n patroon al lang niet meer werkt, in elk geval voor de meeste mensen. Als overwerk standaard is dan is er iets grondig mis in de organisatie. Als die extra uren niet worden betaald dan is er zelfs nog meer mis. Dan is protest volledig verklaarbaar. Wil je een dag minder werken? OK, dan zakt je salaris maar je workload blijft gelijk. Dat accepteert tegenwoordig (bijna) niemand meer. Organisaties kunnen er dus wel degelijk zelf een rol in spelen. Zo voorkomen ze dat medewerkers snel vertrekken, ongemotiveerd raken, op hun veertigste volledig zijn opgebrand of al eerder een burnout hebben gekregen.

Cultuurverandering

Quiet quitters zijn de mensen die voor zichzelf die streep al hebben getrokken. Zij hebben die balans al verschoven, voor hen is werk niet meer dan een middel, zeker geen doel. Het is volgens onderzoekers een misverstand om te concluderen dat quiet quitters niet willen werken of ongemotiveerd zijn, ze zetten alleen niet alles opzij voor hun baan. Er is meer in hun leven. Quiet quitting mag dan ogenschijnlijk minder stress opleveren, je wordt er op de lange termijn natuurlijk niet gelukkiger van. De meeste mensen zullen een belangrijk deel van hun leven werken en dan helpt het enorm als dat werk voldoening biedt, als je je plezierig en veilig voelt in de omgeving waarin je acteert, als je gewoon gelukkig bent met je werk. Hoe kun je als werkgever bereiken dat je medewerkers fluitend naar hun werk komen? Dat is in feite niet zo ingewikkeld, behandel mensen zoals je zelf behandeld zou willen worden. Geef ze vertrouwen en verantwoordelijkheid (je zult versteld staan wat ze dan allemaal presteren), betrek ze bij beslissingen (of laat ze die zelf nemen), werk niet harder maar vooral slimmer, zorg dat je medewerkers zich kunnen ontwikkelen (op die manier creëer je enorme extra waarde voor je bedrijf) en pas hun werkzaamheden daar op aan, zorg voor een open cultuur en een goede sfeer op kantoor, vier successen, heb aandacht voor ieders privéomstandigheden en betaal uiteraard een marktconform salaris (alhoewel salaris niet voorkomt in de top 5 van tevreden medewerkers). Val hem of haar buiten werktijd niet lastig, je medewerkers hebben namelijk ook een privéleven. Een prettige werksfeer heeft dus alles te maken met de cultuur die er binnen een bedrijf heerst. Natuurlijk moet er worden gewerkt, moeten er doelen worden gehaald, maar dat kan ook in een uitdagende en prettige setting.

Verander die cultuur!

Een cultuurverandering teweeg brengen doe je niet in een week, dat is een kwestie van lange adem, maar het begint met een eerste stap. Bijvoorbeeld voorkomen dat overwerk als normaal wordt gezien, want dat is het niet. Het kan in uitzonderlijke gevallen voorkomen, maar dan zullen loyale medewerkers daar geen punt van maken. Misschien begint die cultuurverandering wel met beter luisteren. Elke medewerker heeft zijn of haar eigen verhaal, zijn of haar voorkeuren, dus houd daar rekening mee. Werken aan een prettige bedrijfscultuur lijkt een enorme klus, maar dat is het niet, het zou normaal moeten zijn. En bedrijven die dat voor elkaar hebben functioneren niet alleen beter, ze hebben ook minder verloop, minder moeite om goede mensen aan zich te binden, ze hebben een lager ziekteverzuim en er heerst op de werkvloer gewoon een prettige sfeer. Bijkomend voordeel: een prettige werksfeer is voor ondernemers ook fijn, want hun eigen werk en hun leven wordt er enorm veel plezieriger door.