‘Het draait allemaal om plezier in je werk’
Over generaties, onboarding, employee experience en werkgeluk
Waarom zijn wij op aarde? Wat voegen wij als bedrijf toe? Waar zit onze meerwaarde, wat kunnen we beter, sneller, goedkoper doen dan onze collega’s? Dat zijn de grondvragen en het bestaansrecht waar elke ondernemer blind antwoord op moet kunnen geven. De vervolgvraag is hoe hij vorm gaat geven aan dat bestaansrecht. Wat is mijn visie, hoe ziet mijn strategie er uit? Ten slotte – en net zo belangrijk als de eerste twee – welke mensen heb ik daarvoor nodig?
Over die laatste vraag gaat dit artikel. Welke mensen heb ik nodig, hoe krijg ik die mensen bereid in mijn bedrijf te werken en hoe houd ik ze vast. Zeker in deze tijd van arbeidskrapte een essentiële vraag, die de bestaanszekerheid van bedrijven kan aantasten. Welke mensen er nodig zijn hangt af van de aard van een bedrijf. Een cateraar zoekt andere medewerkers dan een bouwbedrijf of een accountantskantoor. Medewerkers met andere vaardigheden, maar hopelijk met een aantal eigenschappen die elke ondernemer graag bij zijn medewerkers ziet: loyale mensen, enthousiast en gedreven, medewerkers die bezig zijn met hun ontwikkeling, die zich met hart en ziel bij de zaak betrokken voelen.
Leven naast je werk
Elke generatie is anders. Praat met een ondernemer aan het einde van zijn carrière en hij zal je vertellen hoe gedreven zijn medewerkers waren. Altijd bereid die extra stappen te zetten, standvastig, geen jobhoppers, mensen die het ene jubileum aan het andere regen en na veertig jaar moe maar voldaan met pensioen gingen. En dan zal die ondernemer waarschijnlijk een betoog gaan afsteken over hoe de wereld veranderd is. En dat is ook zo. De wereld is volledig gedigitaliseerd, de ontwikkelingen volgen elkaar in razend tempo op. Dat biedt voordelen, maar het vraagt ook veel van medewerkers. De druk is groot en dat start al op jonge leeftijd. Op je twaalfde worden er belangrijke keuzes gemaakt over het vervolg van je basisopleiding. Bepalende keuzes, die opnieuw druk met zich meebrengen en die druk wordt het volgende decennium niet minder. De noodzaak om het meeste uit jezelf te halen is groot, niet alleen tijdens je opleiding, maar ook tijdens je carrière. Het is daarom misschien niet zo verbazingwekkend dat één op de vier jongeren tussen 18 en 34 te maken heeft met burnoutklachten als gevolg van werkdruk. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd door TNO en het CBS. Die generatie zoekt mede daarom naar een betere balans tussen werk en privé. Werk en carrière alleen zijn niet zaligmakend, er is ook nog een leven naast je werk.
Wat betekent dat voor ondernemers?
Een prettige balans tussen werk en privé is een goede ontwikkeling. Dat betekent echter wel dat nog meer mensen in deeltijd zullen werken en Nederland is al koploper deeltijd. Een extra probleem dus in tijden van arbeidskrapte. Hoe los je dat op? Om te beginnen door in je bedrijf een prettig klimaat te scheppen. Mensen vertrouwen te geven, ze te helpen in hun ontwikkeling. Daarmee houd je in elk geval de medewerkers die je hebt langer vast. Maar er zijn meer mogelijkheden, die ondernemers nog niet volledig benutten. Ooit van neurodivergentie gehoord? Neurodivergente mensen hebben bijvoorbeeld de diagnose autisme, dyslexie, hoogsensitiviteit of hoogbegaafdheid. Ze zijn niet ziek, hun brein werkt gewoon anders. Wanneer je daar als werkgever rekening mee houdt heb je vaak uitzonderlijke bekwame en loyale medewerkers op je werkvloer. Onder aangepaste omstandigheden zijn het niet alleen zeer fijne en efficiënte collega’s, maar beschikken ze ook over eigenschappen die hen geschikt maken voor vaak zeer specifieke taken. Een autist houdt in het algemeen niet van grote bijeenkomsten, veel sociale contacten of geklets bij de koffieautomaat. Geef hem of haar een opdracht en de rust om die uit te voeren en het resultaat is verbluffend. Een ADHD-er gaat werken aan één complexe taak uit de weg, maar is daarentegen vaak een echte multitasker. Een hoogbegaafd persoon moet worden uitgedaagd, is allergisch voor simpele taken. Ben je als bedrijf in staat en bereid om, vaak met kleine aanpassingen (vaste eigen werkplek, koptelefoon, thuiswerken), ruimte te bieden aan neurodivergente werknemers, dan is de meerwaarde enorm. Dit past in de benadering van bedrijven om steeds meer uit te gaan van de individuele behoeften van werknemers. Geen mens is hetzelfde, iedereen heeft zijn individuele kwaliteiten, vooral ook mensen met een neurodivergent brein. Datzelfde geldt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Als je als bedrijf oog hebt voor die categorie, dan leidt dat vaak tot onverwacht succes. Gespecialiseerde bedrijven zorgen niet alleen voor de juiste match, maar ook voor ondersteuning op de werkplek.
Maak een goede start
En dan heb je eindelijk die in jouw ogen geschikte kandidaat gevonden, de bekende speld in de hooiberg, zorg er dan ook voor dat de start van de nieuwe medewerker in jouw bedrijf een succes is. Die start is heel belangrijk, niet alleen om de medewerker snel op de hoogte te brengen van de regels in je bedrijf, maar ook om meteen een prettige sfeer te creëren. ’Je bent welkom!’ Dat heet onboarding, de begeleiding van de nieuwe medewerker in zijn nieuwe omgeving. Dat lijkt allemaal eenvoudig en kun je via een standaardprocedure snel afwerken, maar pas op. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 20% van de nieuwe medewerkers na een minder geslaagde introductie al meteen gedachten heeft over vertrek. Dan is al je moeite tevergeefs geweest en ben je terug bij af. Houd rekening met de nieuwe generaties, zij stellen andere eisen en het is noodzakelijk je daar grondig in te verdiepen. Lijkt het werk niet leuk of uitdagend, is de werk-privé balans niet op orde, zijn er onvoldoende ontwikkelkansen dan zijn ze meteen weer weg. Onboarding is de eerste stap van een traject dat in vakjargon employee experience heet. Het is de optelsom van de ervaringen die medewerkers op hun werk opdoen, de positieve gevoelens, de leuke momenten, de hulp van collega’s, de inzet van moderne techniek in een omgeving waarin ze zich veilig en op hun plaats voelen. Het draait dus om de beleving van ervaringen tijdens het werk, minder om de optelsom van objectieve feiten. Iemand krijgt bijvoorbeeld een mindere beoordeling, maar als leidinggevende vind je dat volledig te accepteren, omdat je weet dat zijn of haar kind al langere tijd ziek is. Die beoordeling heeft voor de medewerker geen negatieve gevolgen, maar je vraagt als leidinggevende op welke manier je kunt helpen. Dat draagt bij aan de employee experience, kijken naar wat medewerkers nodig hebben, naar wat hen drijft en waardoor ze gemotiveerd raken.
Het draait om plezier in je werk
IBM Institute for Business Value beschrijft in het rapport ‘Designing employee experience’ dat employee experience gevormd wordt door drie componenten: sociaal (andere werknemers), werk (taken en middelen) en de fysieke werkplek (het gebouw en de omgeving). Ruim 80% van de HR-managers onderkent het belang van employee experience voor het succes van een organisatie en is dus bereid fors te investeren in het verbeteren van de voorwaarden. Denk aan opleidingen en het verbeteren van de werkomgeving. In een artikel in Forbes schrijft Jeanne Meisters (auteur van The Future Workspace Experience): “Employee experience is een van de belangrijkste trends binnen HR. Je bekijkt de wereld door de ogen van de medewerkers, je stelt hun belang zelfs voor het klantbelang, want tevreden, betrokken, bevlogen of zelfs gelukkige medewerkers zorgen voor tevreden klanten. Bedrijven die actief werken aan het geluk van hun medewerkers zijn daarom succesvoller.” Werkgeluk heeft alles te maken met vertrouwen, waardering, trots en passie voor je werk, de plezierige omgang met collega’s van hoog tot laag. Het begint met oprechte aandacht voor iedereen. Dat hoeft niet in ingewikkelde processen en procedures te worden vastgelegd, het moet in de genen van de organisatie zitten. Werkplezier speelt een essentiële rol in het welzijn van mensen. Het zit vaak niet in het grote gebaar, maar in de tijd en de moeite die je neemt om met elkaar op een plezierige manier je werkdag in te vullen. Daar word je zelf ook gelukkig van.
