Mieke C. Bon over leiderschap en ‘the spirit of the organization’
‘Het is niet de sterkste soort die overleeft, noch de meest intelligente. Het is degene die zich het beste kan aanpassen’. Die theorie, bekend geworden als Survival of the fittest omschreef Charles Darwin al in de negentiende eeuw in zijn boek ‘Origin of species’. En dat is ook waar het in het bedrijfsleven om draait, organisaties moeten flexibel opereren om een antwoord te formuleren op de druk van concurrenten, nieuwe technieken, andere markten en veeleisende klanten. Volgens Mieke Bon is met elkaar leren én verbeteren de manier om bij te blijven.
Mieke Bon (Mieke C. Bon Business & Organisatieontwikkeling) gelooft heilig in permanente ontwikkeling. Na talloze opleidingen volgt ze op dit moment de professional master in Organizational Behavior aan Harvard University in Boston. “Dat vak beweegt zich op het grensvlak van psychologie en economie. Wat beweegt mensen, hoe krijgen we de neuzen dezelfde kant op en wat is nodig om van een bedrijf een sterke en eensgezinde organisiatie te maken. Belangrijk onderdeel is business communication, want alles wat we doen staat of valt met communicatie. Je plannen kunnen briljant zijn, als je er niet in slaagt ze in alle lagen van de organisatie duidelijk en helder te verwoorden, zijn ze kansloos. Dat is in mijn visie ook de kerntaak van elke leider: het uitdragen van de juiste boodschap in woord en gebaar. Een leider moet niet alleen de inspiratior zijn die de organisatie de weg wijst naar een stip op de horizon, hij moet ook in staat zijn zijn mensen te mobiliseren om ze mee te krijgen op reis naar die stip.”
SPIRIT OF THE ORGANIZATION
De ‘spirit of the organization’ (bron: Harvard University: Building strong alliances and organizations), vormt de kracht van een bedrijf. Het is de ziel van de organisatie en die ziel wordt niet zelden gevormd door de oprichter van het bedrijf. In dat beeld wordt een organisatie voorgesteld als een gelaagde constructie in de vorm van een boom, met onder de grond een wortelstelsel, daarboven de stam en kruin. Het wortelstelsel is de spirit of the organization. Daarin bevinden zich de belangrijkste bezittingen van het bedrijf, met name de medewerkers, maar ook de bedrijfscultuur en de bedrijfsethiek. Welke dingen doen we en hoe doen we die, het zijn eigenlijk redelijk ongrijpbare maar belangrijke grootheden. De dynamiek wordt gevormd door het individuele werk en het teamwork en de mijlpalen die het bedrijf en zijn mensen behalen. Boven de grond bevindt zich de zichtbare organisatie, met zijn strategie en businessmodel, de waardeketen, uitvoering en uiteindelijk het resultaat. Mieke Bon: “Eigenlijk ligt het model erg voor de hand. De leider speelt als inspirator een belangrijke rol. Hij bepaalt samen met anderen de strategie. Gezamenlijk, om te zorgen voor een breed draagvlak, zodat de verantwoordelijkheid om de strategie uit te voeren wordt gedeeld. Managers, moeten opgeleid zijn om de visie van de leider te implementeren bij het belangrijkste bezit van het bedrijf, de mensen die er werken. Die mensen maken de cultuur en bepalen voor een belangrijk deel de ethiek van een bedrijf en geven daarmee door middel van hun eigen werk, teamprocessen en mijlpalen richting aan de dynamiek van de organisatie. Ze zijn de organisatie, ze voeren de strategie uit en zorgen zo voor de resultaten. Het beeld van de boom is treffend; het wortelstelsel zorgt ervoor dat de boom gezond kan oreren, dat hij groeit, vruchten geeft en alle seizoenen goed kan doorstaan. Maar wat als de resultaten tegenvallen? In de dagelijkse praktijk van bedrijven zie je dan dat er ogenblikkelijk gewerkt wordt aan de kroon van de boom, strategie en uitvoering moeten anders, er wordt gesnoeid en gezaagd. Wil je resultaten echt beïnvloeden, dan moet je voeding
‘Wil je resultaten echt beïnvloeden, dan moet je voeding geven aan alles wat zich ondergronds, niet tastbaar en niet zichtbaar afspeelt.’
geven aan alles wat zich ondergronds, niet tastbaar en niet zichtbaar afspeelt. Zitten de juiste mensen wel op de goede plek, werken we voldoende samen en hoe zit het met onze bedrijfscultuur? De werkelijke oplossing ligt dus in het wortelstelsel, daar zit in de meeste gevallen het probleem.”
VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK
Het boommodel mag dan wat theoretisch lijken, Mieke Bon weet het model uitstekend te vertalen naar de ontwikkeling van mensen en organisaties. “Ik verdeel dat proces in drie stappen. De eerste stap is de roadmap, de kern van het strategisch sturingsproces. Het is een plan op hoofdlijnen, dat als een compacte en heldere richtlijn geldt voor het realiseren van de strategie. Gewoon een helder verhaal met een doel, dat door medewerkers, adviseurs en de buitenwereld wordt gebruikt om die doelen ook te realiseren. De tweede stap is ‘strategic alignment’’ als voorwaarde voor prestatieverbetering. Omschrijf het als ‘alle neuzen dezelfde kant op’, het proces van het in lijn brengen van alle acties van afdelingen, teams en individuen in organisaties met de strategische doelstellingen. Iedereen in de organisatie werkt samen richting de gewenste doelstellingen en zelfsturing en resultaatgerichtheid staan centraal. De derde stap is training en coaching op weg naar een lerende organisatie. De aanpak kenmerkt zich door pragmatisme en flexibiliteit, alle training en coaching moet bruikbaar zijn in de praktijk. Niet alleen het individu, maar ook het team, de afdeling of de organisatie moet aan de slag. Wat willen we, wat moet anders? De essentie is om met collega’s lerend te werken aan de verbetering van de resultaten.”
INSTRUMENTEN
Mieke Bon zet verschillende instrumenten in om het gewenste resultaat te bereiken. “Het gaat vaak om leiderschaps- en talentontwikkeling, om het herkennen van gedragsprocessen, individueel en in groepsverband en om het vertalen van de bedrijfsstrategie naar de praktijk van alledag. Dat laatste vind ik heel belangrijk, organisatieontwikkeling moet wel ergens toe leiden, het moet echt een ontwikkeling zijn, een proces op weg naar een betere, lerende organisatie, met betrokken en tevreden medewerkers die hun talent ten volle kunnen ontwikkelen. Elke dag een beetje beter, dat is het doel.”