Column Wouter van der Loon: ‘Scheiden is lijden’

In mijn vorige column schreef ik over ‘de klik’ als start van een relatie of vriendschap.  Hoe groot die klik ook is, dat is geen garantie voor een eeuwige levensduur.  Scheiden is  vaak een bron voor frustratie en teleurstelling. Als mediator krijg ik veel te maken met mensen die al een tijdje gescheiden zijn, maar nog steeds veel boosheid voelen tegen de andere partij.  Die boosheid maakt het vaak voor kinderen erg lastig, omdat die in beginsel van beide ouders houden en  nu met een lastig loyaliteitsvraagstuk te maken kunnen krijgen.

Opmerkelijk vind ik dat juist de laatste periode en de strijd bij de afronding van de relatie blijven hangen. De beleving is vaak dat de ander door de mand is gevallen en zijn ‘ware gezicht’ heeft laten zien. Dat lijkt mij (meestal) geen correct beeld.  Zeker in een conflictsituatie is het bijna ondoenlijk de ander objectief te zien en te duiden. Onze waarneming wordt behoorlijk vertekend als wij vinden dat iemand ons iets aandoet. Waarneming is per definitie nooit objectief, maar in crisis of stress wordt die waarneming wel erg ingekleurd, door de bril die wij opzetten. Een bril (een serie filters) bepaalt door onze overtuigingen en (negatieve) waarnemingen die vragen om bevestiging van een opgebouwd beeld. Bij een licht conflict heb je emoties, bij een zwaar conflict hebben die emoties jou. En dat gebeurt door beide partijen wat de negatieve beeldvorming alleen nog maar groter kan maken. Er kan een spiraal van negativiteit ontstaan.

In mijn overtuiging heeft (bijna) ieder mens (psychopaten zijn wellicht een uitzondering) zowel mooie, zonnige kanten, als minder mooie, zwarte kanten. Wij zijn niet in wezen slecht of goed, maar vertegenwoordigen beide aspecten. Onze zonnige kanten of zwarte kanten worden ook getriggerd door de context en de situatie waar wij ons in bevinden. Heel redelijke mensen kunnen in bepaalde situaties bijvoorbeeld zich volstrekt onredelijk gedragen, maar dat wil niet zegen dat ze in de kern onredelijk zijn. Een belangrijk deel van zelfkennis is dan ook te weten in welke situaties onze sterke kanten meer naar boven komen en welke situaties meer appelleren aan onze zwakke of donkere kanten.

Bij een scheiding (trouwens niet alleen na een huwelijk of relatie) blijft het laatste deel van de ervaring met iemand (waargenomen met een gekleurde bril) vaak hangen. Een meer correct beeld zou zijn dat je iemand ziet over de gehele periode van het contact, met zowel zijn of haar goede dingen (vooral waargenomen bij het begin) als de mindere punten. Zowel dus de zwarte en zonnige aspecten van iemand. Dat ook in relatie met de eigen zonnige en zwarte punten en de erkenning dat jouw zwarte punten wellicht een trigger zijn geweest voor de zichtbaar geworden zwarte gedragingen van de ander. Denk dus ook aan de persoon toen die in jouw ogen nog een leuk mens was.

Voor gescheiden ouders is het sowieso een goed advies goed onderscheid te maken tussen het beeld dat je hebt van de ander als ex-partner (met alle frustraties die daarbij kunnen spelen) en de ander als ouder. Kinderen voelen heel veel en hebben behoefte aan elkaar respecterende ouders. Als er dan geen liefde meer is, dan in ieder geval respect. Die klier van een ex-echtgenoot kan een liefhebbende vader zijn en dat takkenwijf van een ex-echtgenote een geweldige moeder. Hoewel echtscheidingen het meest dichtbij komen geldt veel ook voor andere conflicten en afgelopen relaties. Hoe praat u over ex-werknemers of ex-werkgevers als  de arbeidsovereenkomst problematisch is geëindigd?

Wouter van der Loon

Docent, mediator en organisatiecoach