Change Your Business en Covid-19
Een geruststellende gedachte: Mensen deugen
In tijden van oorlog en grote crises komen het slechtste en het beste in mensen naar boven. Dit is weer zo’n moment en dan is de vraag of de meeste mensen deugen. De Griekse filosoof Bias van Priëne zei in de zesde eeuw voor Christus al dat de meeste mensen slecht zijn. Een bijzondere uitspraak voor iemand die bekendstond als een uiterst rationeel filosoof. Hoe zit het echt en hoe gaat het tijdens de coronacrisis?
Het lijkt een klein beetje oorlog, een strijd tegen een onzichtbaar virus dat voor tienduizenden doden zorgt en economieën aan de rand van de afgrond brengt. De gevolgen zijn concreet, je ziet wat er om je heen gebeurt, in je dagelijks leven, op straat en in de supermarkt. Camera’s brengen de horror in ziekenhuizen dichtbij en journalisten verhalen over bedrijven die in recordtijd failliet dreigen te gaan. Wat in eerste instantie op een griepje leek is uitgegroeid tot een bedreiging die alles en iedereen raakt.
Paniek
En dan begint het voorzichtig met hamsteren. Je weet niet wat er volgende week zal gebeuren en dus moet je nu handelen. Zorgen dat jij in elk geval genoeg te eten hebt en wat er ook gebeurt, jij tot in lengte van dagen je kont af kunt vegen. Dat daardoor zorgmedewerkers ’s avonds misgrijpen in de supermarkt is jouw zorg niet. Egoïstisch, een gebrek aan empathie, in elk geval zeer primitief gedrag en ook nog onnodig. Het is een paniekreactie, mensen hebben niet goed door wat er aan de hand is en welke gevolgen de crisis op de lange termijn voor hen zal hebben. Dan kun je maar beter je hele kelder vullen met toiletrollen. Pas als er wat meer duidelijk wordt, de overheid maatregelen aankondigt op basis van uitspraken van vertrouwenwekkende wetenschappers, dan keert de rust terug. De crisis is niet voorbij, maar de maatregelen zijn begrijpelijk en lijken hout te snijden. Er is nog steeds angst voor het onbekende, maar de rationaliteit is bij het overgrote deel van de bevolking teruggekeerd.
Mensen deugen
En dan gebeurt er iets anders. Dan worden mensen creatief, maken ze er samen maar het beste van en zijn ze bereid elkaar te helpen. Soep koken voor je buurman, boodschappen doen, er gewoon zijn voor de ander, op allerlei manieren je dankbaarheid tonen voor de inzet van tienduizenden artsen en verpleegkundigen, voor alle mensen die dag en nacht werken om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Dan verandert de wereld. Dan kom je toevallig uit op een binnenplaats van een verpleeghuis waar een sopraan een eenzaam, maar prachtig concert staat te geven voor een publiek van oudjes op hun balkon. Dan leer je dat het eigenlijk niet zo moeilijk is om wat meer rekening met elkaar te houden, dat anderhalve meter eigenlijk best te doen is. Dan leg je je neer bij allerlei bepalingen die je dagelijks leven bemoeilijken, maar die noodzakelijk zijn. Die samenwerking, de creativiteit waarmee mensen hun leven nieuwe stijl weer oppakken, is eigenlijk niets nieuws. Sociologen weten uit honderden onderzoeken dat de meeste mensen in tijden van crisis kalm blijven en elkaar helpen. Het enige dat echt moeilijk is, is het gebrek aan contact. De mens is een sociaal dier. Wij willen elkaar zien en aanraken, dingen samen doen, maar ook daar slaan we ons doorheen. De Nederlandse historicus en schrijver Rutger Bregman schreef in zijn boek ‘De meeste mensen deugen’ dat we diep van binnen geneigd zijn tot het goede. Dat is een geruststellende gedachte. Het zal niet vanzelf gaan, maar door samen te werken zullen we ook deze ellende weer overwinnen.
Hans Eberson
