Hoe voorkom je een burn-out?

Werkstress is beroepsziekte nummer 1 in Nederland. Meer dan een miljoen mensen loopt jaarlijks in Nederland het risico op een burn-out of andere werkgerelateerde psychische aandoeningen. Ruim 36% van het ziekteverzuim heeft op de een of andere manier te maken met werkstress. Dat ziekteverzuim (symptomen duren gemiddeld 2,5 jaar) kost jaarlijks 1,8 miljard euro. Dus is het, zowel voor het individu als de maatschappij, een probleem dat aandacht verdient.

Burn-out is slopend, het is vaak een langdurig proces, dat begint met vermoeidheid en eindigt met totale instorting en uitputting. Voor het zover is worden de werkprestaties minder en verliest de patiënt in spe zijn interesse in het werk, of eigenlijk al zijn interesses. Arnold Bakker, hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie spreekt over chronische vermoeidheid
in het werk, door een combinatie van uitputting en cynisme. Die vermoeidheid is zo veelomvattend dat er gewoonweg te weinig energie over is om het werk goed uit te voeren. Dat wordt een vicieuze cirkel: slechtere prestaties, een groeiend cynisme en het gevoel op alle fronten tekort te schieten. En dan houdt het gewoon een keer op, dan is de maat vol, loopt de emmer over, is de boog te lang en te strak gespannen.

BEVLOGEN
In onze moderne maatschappij voelt een op de zeven medewerkers zich gejaagd in zijn werk. De werkdruk neemt toe, maar dat wordt vaak als normaal ervaren: ‘Ik heb nu eenmaal een drukke baan’. De neiging om grenzen te verleggen, om hoe dan ook te voldoen aan een steeds toenemende werklast, wordt groter. Burn-outs hangen in veel theorieën altijd samen met te hard werken, met mensen die veel eisen aan zichzelf stellen, die willen voldoen aan de druk die op ze wordt uitgeoefend. Maar is dat wel zo? Als 1 op de zeven Nederlanders lijdt onder werkstress, dan is dat toch geen individueel probleem meer? Is het werk dan zelf niet de boosdoener? Het werk en de werksituatie? Gaat het om te hard werken of eerder om een gebrek aan energie om de druk te kunnen weerstaan? Hoogleraar arbeidspsychologie Wilmar Schaufeli stelt dat hard werken niet het probleem is. Het gaat er om dat je over voldoende energie beschikt om je taken met plezier uit te voeren. Mensen die waardering krijgen, die bevlogen zijn, die de ruimte krijgen om zich in hun werk te ontwikkelen, die zelf verantwoordelijkheid mogen nemen, hebben blijkens onderzoek veel minder last van werkstress. Ze vinden weliswaar dat ze hard werken, maar ze halen ook voldoening en plezier uit hun baan, ze ervaren daardoor veel minder werkdruk. En daarin kunnen werkgevers wel degelijk een positief sturende rol spelen.

POSITIEVE PSYCHOLOGIE
Stress voorkomen is vaak onmogelijk, veel banen zijn onlosmakelijk verbonden met een gezonde hoeveelheid werkstress. Het wordt pas een probleem als de werkstress het normale leven overneemt. Er is een onder psychologen een beweging ontstaan die zich niet langer richt op de symptomen van burn-outs, maar om het onderzoeken van factoren die werknemers beschermen tegen de gevolgen van stress en uiteindelijk een burn-out. Want waar de ene werknemer ten onder gaat aan werkstress, gaat een collega die hetzelfde werk doet uitend door het leven. Hoe kan dat? Daar is de laatste jaren veel onderzoek naar verricht en er is een twintigtal factoren benoemd die het verschil maken. Ze hebben allemaal op de een of andere manier te maken met omstandigheden rond de werksituatie: een goede sfeer en waardering (sociale steun), ruimte voor inspraak en de mogelijkheid om je tijd zelf in te delen (verantwoordelijkheid) en groeimogelijkheden (om verveling te voorkomen). Dat maakt het verschil tussen goede en slechte werkgevers, tussen bedrijven die oog hebben voor de omstandigheden waaronder hun mensen hun werk doen en bedrijven die daar te weinig of geen aandacht aan besteden. Dat is jammer, ook vanuit een welbegrepen eigenbelang, want tevreden medewerkers zijn goede medewerkers. Uit een Europees onderzoek op intensive cares bleek bijvoorbeeld dat in ziekenhuizen, waar sprake was van een sterke betrokkenheid van verplegend personeel bij hun werk, minder mensen overleden.

INDIVIDUELE VERANTWOORDELIJKHEID
Bedrijven kunnen dus zelf een grote rol spelen in het voorkomen van burn-outs. Dat neemt niet weg dat er ook sprake is van een individuele verantwoordelijkheid. Niet iedereen is even geschikt voor elke baan, niet iedereen haalt evenveel voldoening uit zijn werk, of kan zich bijvoorbeeld vinden in de manier waarop de leidinggevende zijn team aanstuurt . Werk bepaalt een groot deel van je leven, dan is het aan te bevelen iets te doen waar je blij van wordt, dat je voldoening geeft. Neem met minder geen genoegen! Vind je dat niet in je huidige werkomgeving, neem de regie dan in eigen hand en stap op. Altijd beter dan helemaal opbranden.