Column Wouter van der Loon

Maakbaarheid

Optimisme is een goede deugd, zeker voor ondernemers. Geloven in mogelijkheden, meer in kansen denken dan in belemmeringen, vertrouwen in jezelf hebben zijn zaken waar eigenlijk niemand wat tegenin kan brengen. Toch is ook enige relativering noodzakelijk.

In de eerste plaats is het leven niet geheel maakbaar en dat is ook wel een geruststellende gedachte. Het leven heeft zijn eigen wetmatigheden, zoals bijvoorbeeld het ouder worden. En hoe positief we ook denken, dat houdt dat ouder worden niet echt tegen. En we weten ook dat, hoewel dat lang kan duren, ‘What goes up, must get down’. Veel processen in het leven zijn cyclisch van aard en veel verandering is eigenlijk geen vooruitgang. Positief denken is af en toe meer het accepteren dat de dingen zijn zoals ze zijn en er van maken wat er van te maken is, dan een groot geloof in het vermogen het leven geheel naar de eigen hand te kunnen zetten.

In de tweede plaats betekent het geloof in maakbaarheid en vooruitgang ook dat als dingen niet lukken dat vooral de fout is van jezelf: je hebt er niet voldoende in geloofd of hebt het verkeerd aangepakt. Kortom: je hebt gefaald. En logisch, want als succes aan jouw inzet te danken is, is falen ook aan jouw falen te wijten. Dat plaats ook een enorme druk op onze schouders. We moeten soms erkennen dat het leven niet echt rechtvaardig is en dat de ene mens meer geluk in de schoot geworpen krijgt dan de andere. Het maakt bijvoorbeeld een groot verschil waar we geboren worden, of de natuur ons bedeeld heeft met een helder verstand of een minder helder verstand of met een perfect functionerend lijf of met een matige gezondheid. In elke situatie moeten we wat van het leven maken, maar de papieren van de een zijn daarbij vaak een stuk beter dan die van een ander. Op YouTube staat een lmpje van Bill Gates, je kunt hem toch wel redelijk succesvol noemen, waarin hij aangeeft dat zijn talenten, doorzettingsvermogen en ijver een positieve rol hebben gespeeld bij zijn succes, maar dat geluk toch de belangrijkste verklaring is voor zijn succes.

Ik ervaar zelf vaak het dilemma tussen enerzijds het meegaan met hoe het leven zich ontvouwt en daarbij wat proberen bij te sturen of tussen heilig ergens in geloven en daar helemaal voor gaan. Anders gezegd, meedeinen op de golven en vooral niet proberen tegen de stroom in te zwemmen, of juist volledig gaan voor de gewenste droom- situatie, ook als dat erg riskant is en mislukken erg vervelende gevolgen heeft. Soms is het mogelijk een gulden middenweg te bewandelen; ergens echt voor gaan, maar met alle aandacht voor stimulerende en belemmerende factoren die van invloed kunnen zijn en die we niet in de hand hebben. Ik pleit zeker niet voor pessimisme of passiviteit. Zonder geloof in dat het anders kan, zullen er zeker ook minder veranderingen zijn. Onvrede met de bestaande situatie kan een behoorlijke stimulans en drive zijn om zaken aan te pakken, waarbij enig geloof in de mogelijkheid om dingen te kunnen veranderen erg ondersteunend kan zijn. Daarbij helpt een beeld van hoe zaken er anders uit kunnen zien en enige bereidheid om risico’s te nemen. Maar ook het accepteren dat dingen soms niet lukken.

Het leven kan prachtig zijn, maar het zit soms ook gewoon tegen. En mede daarom is het geweldig te kunnen genieten van onze successen en vrede te vinden met ons falen. Ook vanuit de wetenschap dat tegenslag soms de basis kan zijn voor succes.

Wouter van der Loon
Organisatieadviseur