Tot over drie maanden of zo

De meeste mensen streven succes na en natuurlijk wil ook iedereen gelukkig zijn. Ze gebruiken daarvoor de volgende formule: als je maar hard genoeg werkt, word je vanzelf succesvol en als je eenmaal succesvol bent, dan word je vanzelf gelukkig. Volgens Shawn Achor werkt het eigenlijk precies andersom: als je gelukkig bent zul je succesvoller zijn. Ook in je werk.

Shawn Achor is een bekende naam in de positieve psychologie. Hij werkte jarenlang aan Harvard, onder andere bij de happiness-course, een ongekend populaire cursus die je wegwijs maakt in de manieren om gelukkiger te worden. Hij betoogt in zijn boek The Happiness Advantage (2010) dat vrije tijd een belangrijke voorwaarde is voor geluk. Werknemers worden door meer vrije tijd niet alleen gelukkiger, ze gaan ook beter presteren. Blij personeel maakt een bedrijf productiever, winstgevender en creatiever, het klinkt allemaal zo simpel. Achor is dus ook een groot voorstander van zo veel en zo lang vrij nemen als je wilt, voor elke werknemer. Bedrijven als Netflix, LinkedIn, General Electric en Virgin Group waren de early adaptors, in Nederland ging techbedrijf Bynder er mee van start.

OP KOSTEN VAN DE BAAS
Het idee is eenvoudig, je mag gewoon op kosten van de baas een onbeperkt aantal vrije dagen nemen. Het is gewoon de verantwoordelijkheid van de werknemer zelf. Er gelden eigenlijk geen formele regels, hoewel de bedrijven een voorkeur hebben voor liever vaak en kort, dan weinig en heel lang en het wel op prijs wordt gesteld als je rekening houdt met je collega’s. Bij Bynder (meer dan 260 werknemers) nam het aantal opgenomen dagen met 11% toe, dat klinkt heel veel, maar is in de praktijk maar één of twee dagen per jaar extra. Het had ook een groot voordeel, want er was ook sprake van een betere vakantiespreiding. Er deden zich bij Bynder eigenlijk geen excessen voor, niemand nam een sabbatical.

VOORDELEN
Er zijn meerdere duidelijk waarneembare voordelen dan alleen een betere vakantiespreiding. Met een regeling voor onbeperkte vakantiedagen leg je vertrouwen en verantwoordelijkheid bij medewerkers neer en dat wordt in de regel terug betaald. Bovendien is het goed voor de uitstraling, wie wil er nou niet werken bij een bedrijf met zo’n vakantieregeling? Dat je er in realiteit nauwelijks gebruik van maakt wordt pas later duidelijk. En wat maakt het uit? Alleen al het gevoel dat je vrij kunt nemen als jij dat wilt is goud waard. De ervaring leert dat medewerkers productiever en gemotiveerder zijn als ze weten dat ze extra vrij kunnen nemen op het moment dat ze daar behoefte aan hebben. Ten slotte doet het iets met de hiërarchische structuur in een bedrijf: iedereen is gelijk, want iedereen kan zoveel dagen opnemen als hij of zij wil.

NADELEN
Zijn er dan geen nadelen te noemen? Uiteraard. Het werd in sommige gevallen (niet bij Bynder) gezien als een verkapte manier om onder het uitbetalen van niet opgenomen vakantiedagen uit te komen. Dat bleek in Amerika ook zo te werken, daar worden ongebruikte vakantiedagen gezien als bonus bij ontslag of pensioen. In enkele Amerikaanse bedrijven namen medewerkers juist minder dagen op, dan waar ze recht op hadden.
De vrijheid om onbeperkt vakantiedagen op te nemen leverde hen stress op. Amerikanen zijn gewend om veel uren te maken en de enige keuze die ze lijken te maken als ze onbeperkt vrije dagen krijgen, is de keuze om geen vrij te nemen. Nou heeft de gemiddelde Amerikaan minder vrije dagen per jaar dan de Nederlander. Veel uren maken (dat is iets anders dan hard werken) wordt als normaal gezien, minder dan veertig uur per week is een carrière-killer. Bovendien bleek uit onderzoek dat sommige werknemers angstig waren om meer vakantiedagen op te nemen, omdat zo duidelijk zou worden dat ze kunnen worden gemist. In een onderzoek, uitgevoerd door Mercer, blijkt dat vier op de vijf Nederlanders tevreden is met zijn baan en dat het aantal vrije dagen die men jaarlijks ter beschikking heeft geen grote rol speelt in werkgeluk. Stress en baanzekerheid hebben meer invloed.