Is AI het beste of het slechtste wat de mensheid kan overkomen? – Stephen Hawking voorziet ondergang van de mensheid

In juni werd in Londen met CogX een van de grootste AIcongressen in Europa gehouden. Punt van discussie was singulariteit, komt het er en zo ja, wat zal dat voor de mensheid gaan inhouden. De specialisten waren hevig verdeeld.

De term singulariteit bestaat sinds 1933. Scienfictionschrijver Vernon Vinge omschreef technologische singulariteit als ‘een punt waarop alle oude modellen niet meer voldoen en een nieuwe realiteit het leven regeert. Wanneer we ons richting dit punt begeven, zal alle menselijke actie hierdoor overschaduwd worden tot men niet anders meer weet. Dat moment, wanneer het komt, kan ongekend en als een grote verrassing inslaan’. Singulariteit gaat in ons tijdgewricht over het moment waarop robots en Artificial Intelligence (kunstmatige intelligentie) geheel zelfdenkend worden en de rol van de mens als scheppend en organiserend wezen overnemen. Wat dat zal inhouden? Dat weet niemand en begrijpt op dit moment ook nog niemand. Vinge probeerde het duidelijk te maken aan de hand van een voorbeeld: leg iemand uit de Middeleeuwen uit waarom internet ons leven de laatste tientallen jaren volledig heeft veranderd. Hij zal geen idee hebben waar je het over hebt.

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE

Kunstmatige intelligentie wordt door wetenschappers genoemd als de opstap naar singulariteit. Ray Kurzweil, een fervent aanhanger van de singulariteitstheorie, voorspelt dat er een geheel nieuwe vorm van intelligent leven zal worden geschapen en dat de samenleving er onherkenbaar door zal veranderen. Robots zullen technologieën ontwikkelen waartoe mensen niet meer in staat zullen zijn. Eén zo’n techniek is de zichzelf replicerende moleculaire machine, die ook wel de autonome nanobots worden genoemd. Ze kunnen op moleculair niveau werken, waardoor ze de wereld tot in de kleinst mogelijke kern kunnen beïnvloeden. Een spannende, maar ook licht verontrustende gedachte. Spannend omdat we op die manier alle ziektes kunnen uitbannen en misschien wel 200 of 500 jaar oud kunnen worden. We zullen het menselijke genoom volledig kunnen beheersen. Verontrustend omdat de machines autonoom opereren, de mens zal er niet langer sturing aan kunnen geven. Dezelfde Ray Kurzweil beschreef in zijn boek ‘The Singularity Is Near’ dat dit hele proces slechts enkele tientallen jaren in beslag zal nemen. De voorstanders van AI zien alleen de voordelen, robots zullen veel taken sneller en beter kunnen uitvoeren. Dat zal gevolgen hebben voor de werkgelegenheid.

GEVAREN

De intrede van singularity zal naar verwachting ingrijpende gevolgen hebben. Al in 2013 werd in Oxford onderzoek gedaan naar de gevolgen van AI voor de doorsnee baan. Daarvoor werd eerst bestudeerd welke banen zich goed lenen om overgenomen te worden door robots. Dat blijken juist niet de banen te zijn die zo voor de hand liggen, banen die veel fysieke handelingen of creativiteit vergen. Denkkracht is veel gemakkelijker te robotiseren. De verschuiving in werk zullen dus juist in het midden en hogere segment van de arbeidsmarkt plaats gaan vinden, bijvoorbeeld bij advocaten of chirurgen. De gevolgen zullen enorm zijn en de arbeidsmarkt zo sterk verstoren dat nagedacht moet worden over andere een basisinkomen voor iedereen. En dan zijn er de voorspelde gevaren die singularity met zich mee zal brengen, want de historie leert dat elke grote uitvinding zowel positief als negatief voor de mensheid kan uitpakken. De voorbeelden zijn legio. Elon Musk als Stephen Hawking spraken zich erover uit. Musk ziet AI als de grootste bedreiging voor de mensheid en hij vindt dat de ontwikkeling ogenblikkelijk moet worden aangepakt en wettelijk gereguleerd. Volgens Stephen Hawking wordt AI het beste of het slechtste wat de mens ooit zal overkomen. Hij voorziet zelfs de ondergang van de mensheid. In het beste geval wordt de mens een werkmier, die wordt aangestuurd door hele slimme robots.

SCIENCE FICTION

Tijdens het Londense AI-congres kon je ook nuchtere geluiden horen, in de trant van: ‘Het zal allemaal zo’n vaart niet lopen’. Veel technische beperkingen zijn nog lang niet opgelost en AI kan op dit moment nog niet meer dan zeer specifieke vooraf geprogrammeerde taken uitvoeren. Sommige computers kunnen heel goed schaken, röntgenfoto’s beoordelen of patronen ontdekken in grote hoeveelheden data. Ze kunnen één ding goed en verder niks. Algemene en brede intelligentie is nog een heel verre stip aan de horizon. Er zijn, ondanks de grote stappen die worden gezet, geen enkele aanwijzing dat er computersystemen zullen ontstaan die vergelijkbaar als mensen kunnen redeneren. Toch zitten er ook kwalijke kanten aan de krachten die de huidige computers al hebben. Door AI worden computers steeds beter in het voorspellen van menselijk gedrag en daarmee worden ze steeds manipulatiever. Ook daarin speelt de mens een doorslaggevende rol. De computerkracht wordt nu eerder ingezet advertenties te optimaliseren en zo menselijk gedrag te sturen, dan om bijvoorbeeld het verloop van ziektebeelden te voorspellen. De meest opmerkelijk lezing kwam de AI-adept en hoogleraar Jürgen Schmidhuber. Hij voorspelde dat AI’s hun werkterrein zullen verleggen naar het heelal, omdat daar meer grondstoffen te vinden zijn dan op aarde. Ze zullen gaan emigreren. Science fiction? Time will tell.