Vertrouwen op intuïtie?

In gesprekken met ondernemers valt vaak het woord intuïtie. Iets voelt goed of niet goed en hoe dat gevoel tot stand komt is niet duidelijk. Intuïtie is Latijn voor ‘innerlijk zien’. Er zijn boeken over volgeschreven. Psychologen omschrijven het als ‘de directe perceptie van waarheid of feiten onafhankelijk van enig redeneerproces’. Filosofen duiden intuïtie aan om kennis te beschrijven die niet uit eerder vergaarde kennis afgeleid kan worden. Maar is dat helemaal waar? Intuïtie wordt ook wel gezien als een vorm van automatische verwerking van eerder aangeleerde informatie, kennis of vaardigheden. Neem autorijden. Een beginnende chauffeur heeft veel concentratie nodig om een auto te bedienen en tegelijk verkeerssituaties in te schatten. Een ervaren rijder rijdt veel meer op de automatische piloot, de auto bedienen gebeurt automatisch en in bepaalde situaties zal hij intuïtief handelen, omdat hij die situaties al eerder heeft meegemaakt. Hij denkt er niet meer bij na.
Intuïtie wordt soms omschreven als innerlijk weten en neurologisch onderzoek lijkt te bevestigen dat daar een grond van waarheid in zit. Veel van wat we doen gaat onbewust en dat is maar goed ook. Ons onderbewuste neemt meer dan 4 miljoen prikkels per seconde waar. Ons brein filtert die prikkels en geeft alleen wat als belangrijk wordt gezien door aan ons bewuste. Vond die filtering niet plaats, dan zouden we gek worden.

Werkt intuïtie, kunnen we er op vertrouwen? Ja en nee. Stel u krijgt een sollicitant op bezoek. Wat u zich niet realiseert is dat u al binnen 100 milliseconden een eerste indruk krijgt en die is in verrassend veel gevallen juist. Na vijf minuten kunt u iemand in 70% van de gevallen in grote lijnen omschrijven in termen als extravert of introvert of betrouwbaar/onbetrouwbaar. Dat betekent overigens ook dat u er in 30% van de gevallen naast zit en het brein levert u geen opties om een eenmaal ingenomen standpunt te herzien. Sterker nog, hoe langer je er over nadenkt, hoe meer je ervan overtuigd bent dat je intuïtie goed is. Dat komt omdat je dingen gaat zien die je verwacht te zien. Je oordeel is niet objectief of rationeel, maar dat is een intuïtieve beslissing nooit. Het is een gevoel dat je hebt.

Intuïtie wordt in veel gevallen eigenlijk in maar twee emoties omschreven: dit voelt goed, dit voelt niet goed, dus doen of niet doen. Veel mensen geloven heilig in hun intuïtie en in veel gevallen is dat dus ook goed. Hun beslissingen zijn dan misschien niet helemaal of helemaal niet rationeel verklaarbaar, maar ze zijn vaak wel gestoeld op eerdere ervaringen, die het brein onbewust samensmeedt tot een gevoel van goed of niet goed. Dus vertrouwen op je intuïtie? Gewoon doen, meestal zit je goed.

Hans Eberson